Jak spać, żeby pamiętać sny?
Co ci się dziś śniło? To pytanie słyszymy lub sami zadajemy innym bardzo często, równie często słyszymy na nie odpowiedź: Nie wiem, nie pamiętam… Czy możemy zatem spać tak, by pamiętać swoje sny i żeby nasz sen był świadomy? Jeśli tak, to czy możemy nimi kierować? Te pytania zadawali sobie już starożytni i już tysiące lat temu udzielono na nie pozornie prostej odpowiedzi: aby zapamiętać sen, trzeba zachować cząstki świadomości podczas spania, czyli świadomie śnić!
Chociaż zjawisko to zostało po raz pierwszy zaobserwowane i opisane tysiące lat temu (pierwszą pisemną wzmiankę o świadomym śnie zobaczymy u greckiego filozofa Arystotelesa), to dopiero w XIX wieku naukowcy zaczęli bardziej formalnie patrzeć na świadome śnienie. Termin „świadome śnienie” (ang. lucid dream, w skrócie LD) został wprowadzony przez holenderskiego pisarza i psychiatrę Frederika van Eedena w artykule z 1913 r., A Study of Dreams i w uproszczeniu oznacza on sen, w którym osoba śniąca ma świadomość tego, że właśnie śni. W tym stanie dana osoba może do pewnego stopnia przejąć kontrolę nad narracją swojego snu, starając się pokierować jego przebiegiem.
W trakcie zwykłych snów nie zdajemy sobie sprawy z faktu, że właśnie śnimy. Nawet, jeśli w naszym śnie dzieją się w istocie niesamowite i całkiem nierealne rzeczy, to wydaje się on nam zupełnie autentyczny. Dopiero po przebudzeniu zdajemy sobie sprawę, że to był tylko sen. Jednak, gdy mamy świadomy sen, wówczas jesteśmy w stanie rozpoznać, że to, co się dzieje, nie dzieje się tu i teraz, a ma miejsce jedynie w naszym śnie. Ta przytomność pozwala śniącemu monitorować i wpływać na to, co się dalej wydarzy – oczywiście tylko do pewnego stopnia. Ale po czym rozpoznać, że mieliśmy lub mamy świadomy sen? Oto trzy najczęstsze jego zwiastuny:
- Jesteśmy świadomymi tego, że śpimy i śnimy.
- Nasz sen jest dynamiczny i bardzo wyrazisty.
- Nasze emocje i reakcje są intensywne i dla nas naturalne.
Świadome sny
Po co nam świadome śnienie i jak często możemy go doświadczać? Jak sugerują badania – nie zdarza się ono za często, ale pozwala nie tylko dobrze zapamiętać sen, ale przede wszystkim odkrywać swój niepowtarzalny, intymny świat. Ma również wiele praktycznych zastosowań, a wśród nich prym wiodą dwa następujące:
- Efekt terapeutyczny – świadome śnienie pomaga w zwalczaniu złych snów i koszmarów, które znacząco obniżają jakość i ilość snu, a ten niezaprzeczalnie ma ogromny wpływ na nasze samopoczucie zarówno psychiczne jak i fizyczne. Można zatem próbować zamienić senny koszmar w przyjemną i relaksującą wizję. Pozwala również „wejść” w sytuacje, które normalnie budzą stres czy niepokój, co przydaje się w afirmacji lęków lub terapii zespołu stresu pourazowego (PTSD).
- Pobudzenie kreatywności i dobra zabawa – Świadome śnienie daje możliwość śniącemu wymyślania i kreowania we śnie, wszystkiego, co może być twórcze, odkrywcze, ekscytujące, a nawet szalone. Pozwala zobaczyć siebie w sytuacjach, które w życiu codziennym są w jakimś stopniu niemożliwe. Można doświadczyć rzeczy, których na co dzień nie robimy lub nie potrafilibyśmy zrobić (np. pływanie, nurkowanie, publiczne śpiewanie, wspinaczka wysokogórska itp.).
Nauka świadomego snu
Nie ma na to gotowej instrukcji, ani metody typu „krok po kroku”. Są jednak pewne strategie, które systematycznie wdrażane mogą pomóc. Najważniejszą z nich jest ulepszanie jakości swojego snu. Można to osiągnąć poprzez zmianę lub poprawę swoich nawyków, tak by faza snu REM była optymalnie przedłużona i wykorzystana. Odpowiednie przygotowanie do snu ma tutaj kluczowe znaczenie. Tak więc, krótko przed zaśnięciem należy unikać ciężkich posiłków, alkoholu, kofeiny, elektroniki i wszystkiego, co może obniżać komfort zaśnięcia. Można i zaleca się prowadzenie dzienniczka snów, ale najlepsze efekty zadaje się przynosić mnemoniczna indukcja świadomych snów (MILD), czyli technika polegająca na systematycznym powtarzaniu sobie, że będziemy śnić i chcemy w tym śnie świadomie uczestniczyć. Ćwiczenie pamięci i wizualizacja tego, o czym będzie się śnić mają pomóc w osiągnięciu stanu, jakim jest rzeczony ŚWIADOMY SEN.